Opvoeding

Twents Centrum voor Hoogbegaafdheid Oldenzaal onderzoekt: Gezin. Opvoeding kent een onderscheid tussen opvoedingsstijl & opvoedingshouding binnen het Gezin.

Opvoeding is het handelen van een opvoeder ten opzichte van het kind met als doel het kind te beïnvloeden in zijn ontwikkeling in de richting van volwassenheid (Verhoef, 1997).

De manier waarop ouders
hun kinderen opvoeden kun je niet los zien van de persoon van de ouders.

Deze omgevingsfactoren bepalen het welbevinden van een kind in elk gezin.

Onderpresteren

augustus 10, 2025augustus 10, 2025admin

Onderpresteren is een veelvoorkomende term bij het onderwerp hoogbegaafdheid. De term is dan ook zelf definiërend, ‘onderpresteren’ betekent letterlijk ‘onder het eigen niveau presteren’. Sommige hoogbegaafde leerlingen laten erg duidelijk zien dat zij op intellectueel niveau verder zijn dan de rest. Dit zijn de leerlingen die vaak als eerste klaar zijn, hun werk erg goed doen en altijd vragen vol plezier beantwoorden.

Twents Centrum voor Hoogbegaafden Oldenzaal hecht niet al te veel waarde aan deze term. Dit omreden dat het feitelijk wil zeggen dat uw kind, wordt afgezet tegen ‘het gemiddelde kind’. Wat ook kan gebeuren is dat uw kind wordt gescreend, op test en toets resultaten. Over het algemeen verwerken scholen dergelijke resultaten in IT-Tools als Magister of andere kind onterende digitale toepassingen. Uw kind heeft een eigen ontwikkeling en identiteit. UW kind is geen meetinstrument om te kijken hoe de school het doet en of het bestuur meer loon moet krijgen. Uw kind is en blijft Uniek en dat moet zo blijven.

Doordat schoolsystemen uw kind volledig murw kunnen maken, met depressie of zelfmutilatie tot gevolg. Alleen om die reden is het van belang aandacht te hebben voor volgende drie groepen kinderen. Die zijn helaas gedefinieerd in de wetenschap met de term onderpresteerder. Kortom er zijn hoogbegaafden die geen hoge prestaties leveren, daarin zijn drie groepen te onderscheiden:

De sociale onderpresteerder

De leerling past zich aan het niveau van de klas en de verwachtingen van de leerkracht aan, omdat dit als het ‘veiligst’ wordt ervaren door de leerling. Doet bewust zijn best om niet op te vallen om zodoende door de groep geaccepteerd te worden. Kan bewust voor onderpresteren kiezen uit sociale motieven zoals het verlangen om bij een groep te horen. Daarvoor kan de leerling in het begin van de basisschool klasgenoten goed in de gaten hebben gehouden en hun gedrag en prestaties hebben geïmiteerd. De sociale onderpresteerder is voor het behalen van het doel om erbij te horen, zelfs persoonlijke prestaties gaan aanpassen aan het gemiddelde van de groep.

De ontmoedigde onderpresteerder

De leerling is ontmoedigd doordat het keer op keer zijn neus heeft gestoten in het onderwijsleerproces. Dit is het geval wanneer de leerling voortdurend op een voor hem te laag ontwikkelingsniveau wordt aangesproken op school. De leerling krijgt daardoor het gevoel niet goed begrepen te worden. Veelal omdat de leerstof op geen enkele wijze voldoet aan de leerbehoeften. Daardoor verliest de leerling zijn motivatie en ontwikkelt het een slechte/negatieve werkhouding. In het ergste geval raakt de leerling geblokkeerd en kan het gevoel krijgen tot niets in staat te zijn. Fundamentele zelftwijfel kan het gevolg zijn, waardoor de leerling in een negatieve spiraal raakt en daar niet zelfstandig uit kan ontsnappen.

De perfectionistische onderpresteerder

De leerling is perfectionistisch ingesteld en ontwikkelde faalangst doordat het te hoge eisen aan zichzelf oplegt. Veelal gaat een perfectionistische onderpresteerder eigen werk niet of onvoldoende vergelijken met dat van anderen. De norm is meestal een eigen voorstelling van wat het eindproduct moet zijn, in veel gevallen een perfect product en als dat niet kan verkiest het voor helemaal geen resultaat. Een perfectionistische onderpresteerder heeft door deze werkwijze geen reëel zelfbeeld gecreëerd, doordat het niet in staat is aan de werkelijkheid te reflecteren.

De faalangst die het heeft ontwikkeld in de loop der tijd is dus niet tegenover de leerkracht of medeleerlingen, maar ten opzichte van een perfect zelfbeeld. De leerling denkt van zichzelf uit dat het geen fouten mag maken en zit daardoor eigen ontwikkeling behoorlijk in de weg. Het remmende karakter van het in kleine stapjes aanbieden van leerstof, zou de motivatie van de leerling kunnen doen afnemen tot een zo laag niveau dat de leerling kan gaan onderpresteren (Mönks & Ypenburg, 1993; de Vries, 1996; Span, 1988). Het eerste leertechnische aspect van aanspreken van motivatie is gelegen bij processen in de leerlingen zelf. Het onderwijsleerproces van de leerling moet bij voorkeur bestaan uit een frequent reflecteren op de kwaliteit van het geleerde (Bransford & Nitsch, 1978, in Lin, Hmelo, Kinzer & Secules, 1999).

Daarnaast moet de leerling in staat zijn van gedachten te kunnen veranderen gedurende het proces, voorkennis met nieuwe kennis te kunnen koppelen en in staat zijn nieuwe informatie te vergaren of toe te kunnen voegen aan bestaande kennis (Bransford et al., 2000; Wiske et al., 2001; in ten Brummelhuis et al., 2008). Deze vaardigheden staan in de literatuur bekend als ‘Meta-cognitief denken’ (Brown, Bransford, Ferrara, & Campione, 1983; Flavell, 1987, in Lin et al., 1999) en worden gezien als een belangrijke component voor het succesvol aanleren van nieuwe domeinen, het effectief mobiliseren van voorkennis en het organiseren van informatie en informatiebronnen (Bransford & Stein, 1993; Brown et al., 1983; Scardamalia & Bereiter, 1991, in Lin et al., 1999). Een manier van denken welke een springplank is voor zelf-monitoring, zelf-correctie, zelf-motivatie van de leerling (Lin, Hmelo, Kinzer & Secules, 1999).

Referenties

Brummelhuis, A. ten, & Kuiper, E. (2008). Driving forces for ICT in learning. In: J. Voogt & G. Knezek (Eds.), International Handbook of Information Technology in Primary and Secondary Education. (pp 97-111). Springer.

Chang, K.E., Sung, Y.T., Lee, C.L. (2003). Web-based collaborative inquiry learning. Journal of Computer Assisted Learning, 19, 56-69.

De Jong, T. (2006a). Computer simulations: Technological advances in inquiry learning. Science, 312, 532-533.

De Jong, T. (2006b). Scaffolds for Scientific discovery learning. Advances in learning and instruction series. Handling complexity in learning environments. 107-111.

De Jong, T., & van Joolingen, W. R. (1998). Scientific discovery learning with computer simulations of conceptual domains. Review of Educational Research, 68, 179-202.

Kuhn, D., Black, J., Keselman, A., & Kaplan, D. (2000). The development of cognitive skills to support inquiry learning. Cognition and instruction, 18(4), 495-523.

Lin, X., Hmelo, C., Kinzer, C. & Secules, T. (1999). Designing technology to support reflection. Educational Technology, Research and Design (ETR&D), 47(3), 43-62.

Mönks, F.J., & Ypenburg, I.H. (1993). Hoogbegaafde kinderen thuis en op school. Assen, Dekker en van de Vegt, 1993.

Span, P., (1988). Onderpresteren op school door hoogbegaafde leerlingen. Tijdschrift voor orthopedagogiek, kinderpsychiatrie en klinische kinderpsychologie, 13.

Vries, H. de (1996). Intelligente kinderen; Een handleiding voor opvoeders. Amsterdam.

Zimmerman, C. (2000). The development of scientific reasoning skills. Developmental Review, 20, 99 – 149.

Kleuter Hoogbegaafd

augustus 8, 2025augustus 8, 2025admin

Kleuter Hoogbegaafd gaat voor het eerst naar school en dat is van groot belang voor de cognitieve, sociale en persoonlijke ontwikkeling. Kleuters zijn zich duidelijk bewust van het feit dat ze zelf een individu zijn, los van anderen. Het egocentrisme maakt plaats voor sociaal gedrag. Er worden vriendjes gemaakt. Kleuters zijn graag op school en is graag taakgericht bezig. In het denken van de kleuter is steeds meer sprake van ordening. De fantasie speelt echter nog een duidelijke rol.

Kleuter hoogbegaafd is in de ontwikkelingspsychologie irrelevant. Het is simpelweg een van de verschillende ontwikkelingsfasen van de mens in de psychologie. Laat u als ouder niets wijsmaken over vermeende kennis van kleuters bij psychologen. Trap evenmin in de leugens van verkopers (vaak coaches of psychologen) van producten in hun verdienmodel als ontwikkelingsvoorsprong, neurodiversiteit of hoogsensitiviteit.
Dergelijke kwakzalverij is walgelijk.

Twents Centrum voor Hoogbegaafden Oldenzaal doet niet aan dergelijke kwakzalverij. In bericht peuter hoogbegaafd is dat toegelicht, in dit bericht ligt de focus op de kleuter. De kwakzalvers en psychologen die uit zijn op uw geld worden in dit bericht terzijde geschoven. Die praktijken wekken vooral irritatie en onbehagen.

Kleuter Hoogbegaafd

Ontwikkelingsfasen zijn periodes in het leven van de mens die kunnen worden afgebakend: elke periode heeft zijn kenmerkende gedragingen. Als ouder van een hoogbegaafde kleuter, kunt u deze fasen gebruiken om te kijken waarin uw kind het anders doet. Belangrijk is te beseffen dat psychologen alles indelen in hokjes en in statistische eenheden. Uw kind is echter geen gemiddeld kind en geen statistische eenheid. het heeft moeite met de manier waarop het basisonderwijs om gaat met kinderen. Uw kleuter is ineens een probleem volgens de kleuterleerkracht.

Uw kleuter mag eindelijk naar school en verwacht er van alles van. Eindelijk leren en antwoorden op alle vragen krijgen. Maar de eerste dag moet uw kleuter in een kring zitten. Beentjes mogen niet bewegen en om zich heen kijken wordt bestraft door de kleuterjuf. Uw kleuter ziet alle mooie spullen om zich heen en wil er mee spelen. Maar dat mag niet. De kleuterjuf heeft immers een strak plan, waarin alle aangeboden leerstof in volgorde moet. Uw kleuter leert echter met sprongen en van de hak op de tak. Als uw kleuter na een tijdje aanpassen, het helemaal zat is. Komt de kleuterjuf bij u als ouders klagen over uw kind. U zit met de mond vol tanden, ineens is uw kind een bespreekgeval. Soms komen leerkrachten met de meest bizarre diagnoses. In de kleuterfase en kleuterklassen worden ouders van hoogbegaafde kinderen vaak de meest nare geestesstoornissen aangepraat: Autisme, ADHD, ODD.

Lees meer over misdiagnoses in Kleuter Hoogbegaafd hebben vaak te maken met misdiagnoses of de wetenschappelijk artikelen op de site van SENG zoals: Misdiagnosis and Dual Diagnosis of Gifted Children (By James T. Webb, Edward R. Amend, Nadia E. Webb, Jean Goerss, Paul Beljan, & F. Richard Olenchak

Kleuter Hoogbegaafd : Ouders Let OP!

Kleuter Hoogbegaafd is dus vooral een kwestie van opletten voor ouders. Laat u niet in de lure leggen door de vermeende kennis van de kleuter leerkrachten. In veel gevallen beschermen deze de eigen verkeerde wijze van lesgeven. Om ouders een steuntje in de rug te geven, zijn inzicht in de ontwikkelingsfasen van een kleuter het beste uitgangspunt

Ontwikkelingsfasen zijn een wetenschappelijke psychologische benadering van een kind. Want de kleuter wordt statistisch gemiddeld gemaakt, zoals gebruikelijk in de psychologie. Bedenkt u dus dat een overzicht van ontwikkelingsfasen, nimmer uw kleuter is. Uw kleuter is immers geen gemiddelde statistische kleuter. U kind is een mens en dient ook zo te worden behandeld. U kind is geen afwijking van andere kinderen, laat staan een voorsprong op andere kinderen of verschillend van andere kinderen. Uw kind, hoogbegaafd of niet, heeft de eigen ontwikkeling. Als volwassen opvoeders moet aan de noden van die ontwikkeling worden voldaan. Leerkrachten moeten niets anders dan ieder kind bedienen en geven wat dat individuele kind wil. Klas en normen van OCW zijn irrelevant. OCW eist ook niets.

Kleuter hoogbegaafd is dus een reguliere kleuter in de ontwikkelingsfasen en die worden omschreven aan de hand van het boek ontwikkeling en opvoeding van
A. Verhoef (1997). In dit bericht aangevuld met andere literatuur (per citaat benoemd).

Ongeboren kind (prenatale fase: 40 weken)
Zuigeling (0 – 18 maanden)
Peuter (18 maanden – 4 jaar)
Kleuter (4 – 6 jaar)
Schoolkind (6 – 12 jaar)
Puberteit (12 – 16 jaar)
Adolescentie (16 – 21 jaar)

Kleuter Hoogbegaafd en het gedrag

Kleuter Hoogbegaafd wordt in dit artikel beschreven als kleuter gedrag in de leeftijd van 18 maanden – 4 jaar. Want dat kunnen we in termen van “normaal” en “niet normaal” verdelen. “Normaal” gedrag is een beladen term, maar is over het algemeen te typeren is als gedrag dat:

gelijk is aan het gemiddelde kind op een bepaald ontwikkelingsmoment,
verheven is tot ideaal streefniveau,
in overeenstemming is met sociaal en cultureel bepaalde normen in die levensfase en bij die taken,
niet als lastig, pijnlijk of onverdraaglijk wordt ervaren en daarom wordt nagelaten of (nog) niet vertoond,
in overeenstemming is met het ontwikkelingsniveau en de ontwikkelingstaken.

Kleuters noemen we in de regel ook het jonge kind. De factoren die van invloed zijn op de ontwikkeling van een kind:

betreffen het ontwikkelingsniveau van een kind.
hebben betrekking op de omgeving van het kind.

De behoeften van het jonge kind omvatten vier routines:

Veiligheid: Het niet voldoende bieden van veiligheid kan leiden tot ongelukken en kindermisbruik.
Verzorging: Het onvoldoende bieden van voeding, onderdak, hechting, begrip en emotionele steun kan leiden tot emotionele problemen.
Normen en waarden: Het niet duidelijk stellen van grenzen en regels, kan leiden tot gedragsproblemen.
Cognitieve stimulans: Het niet geven van leeftijd gerelateerde intellectuele stimulans kan leiden tot een achterstand op emotioneel, taalvaardig en intellectueel gebied

Lichamelijke ontwikkeling

Kleuter Hoogbegaafd diens grove motoriek gaat vooruit en de fijne motoriek verbetert. Dat dit niet altijd conform de gemiddelde ontwikkeling gaat, is inherent aan hoogbegaafdheid. Dat uw kleuter in een langzamer tempo leert diens lichaam beter te beheersen, dat is helemaal geen probleem. Alle kleuterleerkracht oefeningen in de kleutergymzaal ten spijt. Hoogbegaafden lopen soms wat meer te ‘waggelen’ en kunnen soms niet zo behendig zijn op evenwichtsbalken.

Het evenwichtsgevoel is desondanks wel in ontwikkeling. In deze leeftijdsfase staat snelle motorische ontwikkeling centraal. Met name de kleuterleerkracht denkt dat dit belangrijk is. Die wetenschap komt uit de standaard ontwikkelingspsychologie. Kinderen hebben moeite om de eigen groei bij te benen. Hoogbegaafde kinderen laten soms het lopen maar achterwege als peuter, want kruipen gaat immers ook prima. Ze proberen vaak dingen die nog te moeilijk zijn. Bij kleuters gaat het nu meer om bewegen met een doel in plaats van bewegen om het bewegen (Van Keulen et al., 1995).

Cognitieve ontwikkeling

Bij hoogbegaafde kinderen ligt de cognitieve ontwikkeling op de voorgrond. Dat is de spier die ze willen ontwikkelen op eigen niveau en in eigen pace (tempo van leren). Hoogbegaafde kleuters laten in gedrag al zien dat ze in sprongen denken en van de hak op de tak. Iets dat haaks staat op de kleuterklas en de mentaliteit van basisscholen. Indien uw kind op Montessori onderwijs zit, zal dat probleem minder zijn. Echter ook daar kan door de matige kwaliteit van leerkrachten een deficit ontstaan.

Basisscholen zijn formeel een eenheid van Kleuterschool (KLOS) en Lagere School (Kweekschool) sedert 1985. Helaas gaan bijna alle basisscholen nog uit van een jaarklassen systeem en kleuterklassen versus hogere groepen. In die gedachte bestaat nog steeds de walgelijke term: “Schoolrijpheid”. Voordat het kind (van zes jaar) in staat is om in klassikaal verband onderwijs te ontvangen moet het schoolrijp zijn. Voorwaarden voor schoolrijpheid zijn:

Zich redelijk kunnen concentreren, met andere kinderen kunnen samenwerken en zich aanpassen aan anderen.
De hele dag zonder de ouders kunnen doorbrengen.
Psychische functies als waarnemen, denken en het geheugen moeten voldoende zijn ontwikkeld.
De kleuter krijgt notie van verleden, heden en toekomst en begint vragen te stellen over zijn eigen verleden.
De kleuter kent zijn leeftijd en leert klokkijken.
In het begin leert het kind onderscheid maken tussen grotere en kleinere hoeveelheden, later leert de kleuter tellen.
Het observatiebegrip is nog niet aanwezig (Piaget). Wanneer de kleuter bijv. een liter water in een lange, smalle buis ziet, is dit volgens hem meer dan een liter water in een korte, brede kom.
Jonge kleuter heeft besef van richting en afstand van een object t.o.v. zijn eigen lichaam.
Oudere kleuter leeft ook voorwerpen t.o.v. elkaar te lokaliseren (bv. op, boven, rondom).
Jonge kleuter begint “Waarom?” te vragen om het vragen op zich.
Oudere kleuter ontdekt dat gebeurtenissen een oorzaak hebben.
Actieve woordenschat wordt vergroot van 500 naar 2000 woorden. De passieve, het aantal woorden dat de kleuter begrijpt, woordenschat is groter.
De gemiddelde zinslengte van een vierjarige is 6-8 woorden. Dit is een zeer snelle toename vergeleken met het einde van de peuterperiode.
In het begin van de kleuterperiode is er een zeer snelle verbetering van de articulatie.
(Tychon, 2004).

Fantasie

Een belangrijk aspect van de cognitieve ontwikkeling is de fantasie van de kleuter. Ook in het denken van de kleuter is alles mogelijk. De oorzaak hiervan moeten we zoeken in het feit dat een klein kind nog niet weet hoe de werkelijkheid in elkaar steekt, hoe de dingen zijn en hoe ze met elkaar samenhangen. Voor een kind zijn de eigen bedenksels even waar als de waarheid.

In deze periode komt het magisch denken veel voor (bijv. het regent omdat de kleuter stout is geweest). Er ontstaat interesse voor sprookjes.
- De kleuter beleeft zijn omgeving dikwijls animistisch, d.w.z. dat aan objecten een bezieldheid wordt toegeschreven (stoffer en blik praten met elkaar).

(Tychon, 2004).

Jokken

Jokken is een verschijnsel wat met dit fantaseren samenhangt. We spreken van jokken als een kind onopzettelijk onwaarheden spreekt.

Sociale ontwikkeling en persoonlijkheidsontwikkeling

In het tweede en derde levensjaar staat het kind voor de taak zich te ontwikkelen tot een autonoom persoon, tot een individu dat los van ouders kan handelen. Het kind streeft hierbij naar een psychologische scheiding van zijn ouders, de behoefte aan lichamelijke nabijheid is echter nog steeds sterk. Kleuters zijn vooral geïnteresseerd in de gezinsleden en wat er thuis gebeurt. Ze hechten zich daarnaast in toenemende mate aan personen buiten het gezin (juf, klasgenootjes).

Als ze die tenminste als `veilig’ ervaren, er vertrouwen in hebben. In de vorige fasen hebben kinderen ontdekt dát ze een persoonlijkheid hebben, in deze fase ontdekken ze wát voor een persoonlijkheid ze hebben. Ze gaan zich zekerder voelen en meer ontplooien. Ze leren zich verplaatsen in anderen. Er ontstaat een persoonlijk geweten: datgene wat wordt beloond wordt gezien als goed en datgene wat wordt bestraft is fout.

Vrienden

Bij de meeste kinderen ontstaan in de kleuterfase de eerste vriendschapsrelaties. Pas nu is het kind in staat zich sociaal te gedragen: het kind is in staat met anderen mee te leven, anderen te helpen en met anderen te delen. Ouders helpen hierbij door te etiketteren “Dat jongetje is verdrietig” (Carr, 1999).

De kleuter doet grote moeite om bij een groep te horen. Om dat te bereiken imiteert hij het gedrag van anderen kleuters. Onder imiteren verstaat we het nadoen van anderen. Het erbij willen horen vormt de basis voor het sociale gedrag van het kind.

Niet alleen imitatie van anderen is belangrijk, maar ook identificatie. Onder identificatie verstaan we het willen zijn zoals de ander is. De kleuter identificeert zich vooral met de ouder van hetzelfde geslacht.

Zelfbeeld

In de kleuterfase ontwikkelt zich bij het kind een zelfbeeld. Het kind krijgt een subjectief beeld van zichzelf: zo ben ik, dat kan ik en dat kan ik niet. Een kind leert wie hij is door wat anderen tegen hem zeggen, door hoe anderen zich ten opzichte van hem gedragen. Het zelfbeeld van het kind bestaat uit twee componenten, zelfvertrouwen en vertrouwen in de ander. Zelfvertrouwen omvat de verwachtingen met betrekking tot de eigen effectiviteit. Vertrouwen in de ander omvat de verwachtingen met betrekking tot de beschikbaarheid van anderen voor steun. Het beeld dat een kind van zichzelf ontwikkeld zal de persoonlijkheid van het kind kleuren.

Normbesef

Een geheel ander aspect is de ontwikkeling van normbesef oftewel de ontwikkeling van het geweten. Het kind ontwikkelt zich tijdens de kleuterfase het schaamte en schuldbewustzijn. De gewetensvorming is echter nog heel pril. Er is sprake van een zekere starheid: een regel geldt altijd en overal, iets wat niet mag, mag nooit. Ook kijkt een kind sterk naar de uitkomst van een handeling. Een kleuter heeft geen oog voor de oorzaak van iemands gedrag.

Emotionele ontwikkeling

In de kleuterperiode krijgt het kind meer oog voor de wereld om hem heen. Hierbij leert het kind zijn eigen gevoelens kennen en benoemen. Op concreet niveau is de kleuter in staat met een ander mee te leven. Kleuters leren welke emoties geaccepteerd worden in bepaalde situaties en kunnen ongeaccepteerde emoties onderdrukken (Carr, 1999). Zowel angst en fantasie spelen bij de emotionele ontwikkeling van de kleuter een belangrijke rol.

Morele ontwikkeling

Tot op ongeveer 5 a 6 jarige leeftijd zijn kinderen alleen nog maar in staat hun gedrag te evalueren door te kijken naar de schade die hun handelingen aanbrengen. Kinderen op deze leeftijd denken ook dat immorele handelingen goed gekeurd worden wanneer hierop geen straffen volgen. Pas vanaf een jaar of 7 zijn kinderen in staat de slechtheid van hun handelen in een breder perspectief te zetten en kijken dan niet meer alleen naar de schade die ze aanbrengen, maar ook naar de intenties van de handelende persoon.

Om moreel handelen te internaliseren is het belangrijk dat kinderen veilig gehecht zijn aan hun ouders, de regels kennen van moreel handelen, en consequente gereageerd wordt wanneer de kinderen de fout in gaan, er aan de kinderen uitgelegd wordt waarom iets fout of goed is, kinderen verantwoordelijk gehouden voor hun eigen gedrag (rekening houdend met de leeftijd van het kind), het getolereerd wordt dat het kind zich kan uiten (Carr, 1999).

In de morele ontwikkeling hebben religie en cultuur een belangrijke rol. Deze zijn zeer bepalend voor de morele opvattingen van een persoon en worden vaak door ouders (bewust of onbewust) overgedragen aan hun kinderen. Door middel van cultuur en religie wordt een bepaalde manier van leven en overtuigingen nagestreefd.

Sex-rol ontwikkeling

Kinderen van 0 tot 5 jaar leren over het concept van geslacht. Eerst maken zij een onderscheidt tussen de geslachten en categoriseren zichzelf als jongen of meisje. Dan realiseren ze zich dat geslacht een constant iets is en niet van de een op de andere dag kan veranderen. Uiteindelijk realiseren ze zich dat er cruciale verschillen zijn tussen jongens en meisjes (geslachtsdelen) en minder cruciale verschillen, zoals kleding die geen effect hebben op het geslacht van een persoon. Zo ontwikkelen ze cognitieve structuren, zo gehete geslachtsschema’s die gebruikt worden om informatie te categoriseren over mannen en vrouwen. Wanneer kinderen ongeveer 5 jaar zijn vertonen ze vooral seksgerelateerd spelgedrag. Jongens spelen buiten en doen meer aan vecht spelletjes, meisjes spelen meer binnen en dan bijvoorbeeld moedertje (Carr, 1999).

REFERENTIE LIJST:

Ainsworth, M.D.S. (1973). The development of infant-mother attachment. Review of Child Development Research, 3.1-94. Chicago: University of Chicago Press.

Bowlby J (1958). The nature of the child’s tie to his mother. International Journal of Psychoanalyse 39. 350-373.

Carr, A. (1999). The handbook of child and adolescent clinical psychology: a contextual approach. 3-33.

Holle & Britta (1977). De motorische ontwikkeling van normale en geretardeerde kinderen.

Ijzendoorn, M. H. van (1994). Opvoeden in geborgenheid: een analyse van Bowlby’s hechtingstheorie. Uitgeverij van Loghum Slaterus.

Keenan, T. (2002). An Introduction to Child Development. London: Sage Publications.

Kohnstamm, R. (1987). Kleine ontwikkelingspsychologie. Amsterdam: Van Loghum Slaterus. Deel 1, p. 85-101.

Kohnstamm, R. (1987). Kleine ontwikkelingspsychologie. Amsterdam: Van Loghum Slaterus. Deel 2, p. 159-173

Lyddon, W. J., Sherry, A. (2001). Developmental personality styles: an attachment theory conceptualization of personality disorders. Journal of Counseling and Development, 79 (4). 405-415.

Meihuizen-de Regt, M.J., de Moor, J.M.H., Mulders, A.H.M. (2003), Kinderrevalidatie, Assen: van Gorcum.

Rigter, J. (2002). Ontwikkelingspsychopathologie, bij kinderen en jeugdigen. Bussum: Coutinho.

Schaffer, D. R. (1999). Social & Personality Development

Tychon, K. (2004). Overzicht van de diverse ontwikkelingsfasen. Interne publicatie Riagg Midden Limburg.

Verhoef, A. C. (1997). Opvoeding en ontwikkeling. Uitgeverij Nijgh Versluys, Baarn.

Verhulst, F.C. (2003). De ontwikkeling van het kind. Assen: Van Gorcum.

Peuter Hoogbegaafd

augustus 8, 2025augustus 8, 2025admin

Peuter Hoogbegaafd “Als ouder denk ik dat mijn kind meer uitdaging nodig heeft.” Dit is meestal de eerste opmerking van ouders, die merken dat hun kind meer wil. Ouders zien vaak in het gedrag dat hun eigen kind nieuwsgierig is en vroeg leert praten. Het lopen laat vaak op zich wachten, terwijl hun kind al bezig is met kwadrateren of worteltrekken. Deze ouders hebben dan al ruim een jaar een kind, waar de ouders zeer veel tijd en liefde in hebben gestoken.

Peuterspeelzalen is een plek waar hoogbegaafde peuters zich vervelen. De peuters komen vol tranen thuis en voelen zich niet begrepen. Zo veel leuke dingen, maar ze mogen er van de leidsters niet mee spelen. Ouders raken vaak in wanhoop en bepaalde verdienmodellen beginnen over ontwikkelingsvoorsprong of neurodiversiteit.

Peuter Hoogbegaafd is geen ontwikkelingsvoorsprong of neurodiversiteit.

Peuter Hoogbegaafd speelt als construct geen enkele rol in de ontwikkelingspsychologie. Dat is op zich geen probleem, doordat hoogbegaafdheid op zich geen psychologisch aspect is. Helaas willen psychologen het domein hoogbegaafdheid wel annexeren.

Als verdienmodel voor psychologen wordt hoogbegaafdheid vervangen door diverse wetenschappelijke mythes.
De meest opvallende frames zijn (frame is een samenstelling van twee woorden om de term aan de man te brengen):
Ontwikkeling Voorsprong
Neuro Diversiteit
Hoog sensitiviteit

Alhoewel niet ieder frame sterk gekozen is, valt op dat er altijd een quasi psychologisch zelfstandig naamwoord in de term aanwezig is. Ontwikkeling, Neuro en Hoog impliceren een zogenaamde psychologische feitelijkheid. Het tweede woord in de term is vaak bedoeld als aai over de bol van het kind of een pluim aan de ouders. Welke ouder wil immers niet een kind hebben met een voorsprong. Iedere ouder wil divers zijn en open staan voor alle verschillen. Waarbij een gevoelig kind in het huidige tijdsbeeld, een ideaal kind is. In ieder geval moeten de termen de ouder(s) lokken en hebben niets met hun kind te maken!!!

Kinderen kunnen per definitie geen voorsprong hebben op de eigen ontwikkeling. Iedere ontwikkeling is immers aan het kind zelf gebonden. Ontwikkeling meet je niet af aan andere kinderen of een basis kind beeld. Daardoor kan een voorsprong op de ontwikkeling simpelweg niet. Dat het een mooi verzonnen is door een academicus die er wel brood in zag. Dat doet niets af aan de mythe dat er kinderen zouden zijn met een ontwikkelingsvoorsprong.

De andere mythe is neurodiversiteit. Een duur woord voor: “We zijn allemaal verschillend.” Twents Centrum voor Hoogbegaafden Oldenzaal, doet niet aan dat soort open deur verdienmodellen. De haren beginnen rechtop te staan, als er verkopers termen als ontwikkelingsvoorsprong of neurodiversiteit in een duur hotel in de Lutte aan de man willen brengen. Dat het een duur verdienmodel is, om rijk te worden aan hoogbegaafden. Dat staat buiten kijf en is niet te betwijfelen.

Hoog sensitief is de meest bizarre term. De uitvinder van de term heeft simpelweg alle factoren van hoogbegaafden naast elkaar gelegd. Door enkel de factoren rond emotie en gevoelens te clusteren, is het construct hoog sensitiviteit geboren. Wat de aanhangers niet vertellen, is dat hoog IQ onderdeel van dat woord hoog uit moet maken. Bij Peuters, Kleuters, Onderpresteerders is echter geen IQ getal te meten met betrouwbare testen als WISC of WAIS Wat maakt dat de meeste bedrijven in de psychologie de slachtoffers wijs maken dat ze overgevoelig zouden zijn. Dat daarvoor een behandeling mogelijk is. Laat uw kind niet stempelen!

Twents Centrum voor Hoogbegaafden Oldenzaal wil verder niet te lang stil staan bij riante verdienmodellen en wetenschappelijke mythes. Ouders zullen vooral willen genieten van het hebben van hun peuter. Uiteindelijk komt deze fase maar 1 keer voor in het leven van een mens. Als in deze fase complicaties optreden, die zijn gerelateerd aan ontwikkeling, zijn de ontwikkelingsfasen van belang. Belangrijk is om als ouder te herkennen wat in de psychologie als gemiddelde ontwikkeling wordt gezien.

Peuter en de Ontwikkelingsfasen

Peuter Hoogbegaafd is eigenlijk niets anders dan als ouder vaststellen dat uw peuter meer uitdaging wil. Dat u dit als ouder herkent, komt doordat in onderwijs en psychologie niet wordt uitgegaan van het individueel kind. Psychologen gaan uit van de verschillende ontwikkelingsfasen van de mens. Daarbij wordt een gemiddeld mens genomen. Dit zijn periodes in het leven van de mens die kunnen worden afgebakend: elke periode heeft zijn kenmerkende gedragingen. De fasen worden omschreven aan de hand van het boek ontwikkeling en opvoeding van A. Verhoef (1997) en zullen aangevuld worden met andere literatuur (per citaat benoemd). Die fasen zijn dus niet UW peuter, maar slechts een wetenschappelijke benadering van een statistisch fictieve gemiddelde peuter.

Ongeboren kind (prenatale fase: 40 weken)
Zuigeling (0 – 18 maanden)
Peuter (18 maanden – 4 jaar)
Kleuter (4 – 6 jaar)
Schoolkind (6 – 12 jaar)
Puberteit (12 – 16 jaar)
Adolescentie (16 – 21 jaar)

Peuter en het gedrag

Peuter Hoogbegaafd moeten we relateren aan gedrag in de leeftijd van 18 maanden – 4 jaar. Dat kunnen we verdelen in termen van “normaal” en “niet normaal”. “Normaal” gedrag is een beladen term, maar is over het algemeen te typeren is als gedrag dat:

gelijk is aan het gemiddelde kind op een bepaald ontwikkelingsmoment,
verheven is tot ideaal streefniveau,
in overeenstemming is met sociaal en cultureel bepaalde normen in die levensfase en bij die taken,
niet als lastig, pijnlijk of onverdraaglijk wordt ervaren en daarom wordt nagelaten of (nog) niet vertoond,
in overeenstemming is met het ontwikkelingsniveau en de ontwikkelingstaken.

Peuter noemen we in de regel ook het jonge kind.

De factoren die van invloed zijn op de ontwikkeling van een kind:

betreffen het ontwikkelingsniveau van een kind.
hebben betrekking op de omgeving van het kind.

De behoeften van het jonge kind omvatten vier routines:

Veiligheid: Het niet voldoende bieden van veiligheid kan leiden tot ongelukken en kindermisbruik.
Verzorging: Het onvoldoende bieden van voeding, onderdak, hechting, begrip en emotionele steun kan leiden tot emotionele problemen.
Normen en waarden: Het niet duidelijk stellen van grenzen en regels, kan leiden tot gedragsproblemen.
Cognitieve stimulans: Het niet geven van leeftijd gerelateerde intellectuele stimulans kan leiden tot een achterstand op emotioneel, taalvaardig en intellectueel gebied.

Peuter is heftig in ontwikkeling.

Peuter Hoogbegaafd is dus gewoon de peuter. Het kind is in staat om los te lopen, waarmee een geheel nieuwe en snelle manier bestaat om de wereld te ontdekken. Tegelijkertijd wordt de woordenschat enorm uitgebreid. Immers, alle dingen die het kind tegenkomt in de wereld hebben een naam! Er is dus vooral een enorme cognitieve vooruitgang bij de peuter. Ook de persoonlijkheidsontwikkeling staat niet stil.

De peuter ontdekt dat het zelf iemand is. Hij/zij ontdekt de eigen ik en is hier een tijdlang erg vol van. Dit leidt tot het egocentrisme en tot de zogeheten koppigheidsfase. Peuters doorlopen dus een enorme Cognitieve Ontwikkeling. De peuter wil de wereld leren kennen. Dit ontdekken van de wereld is een noodzaak om uit te kunnen groeien tot een zelfstandig individu.

Denken sluit nauw aan bij dit ‘exploreren van de wereld’ en wordt voornamelijk bepaald door datgene wat de peuter meemaakt. Het denken van de peuter heeft de volgende kenmerken:

Concreet: Richt zich alleen op datgene wat tastbaar is, wat gezien wordt en waar iets meegedaan kan worden.
Magisch (magie = toverkunst): Een peuter kan geen onderscheidt maken tussen werkelijkheid en fantasie, daardoor gaat zichzelf verklaringen bedenken voor datgene wat hij/zij niet begrijpt. In het denken van de peuter is alles mogelijk.
Animistisch: Een peuter geeft aan levenloze dingen menselijke eigenschappen.

Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling

De peuter gaat langzaam meer sociale contacten leggen. Is echter nog niet in staat zich in te leven in de ander! Sociaal gedrag kan dan ook niet van een peuter verwacht worden. Want een peuter bekijkt de wereld alleen vanuit zijn eigen gezichtspunt en dat is het egocentrisch standpunt. Ontdekken van de eigen persoonlijkheid met een eigen wil. Willen oefenen van deze gewaarwordingen en deze in allerlei situaties testen. Want ze worden geconfronteerd met autonomie en afhankelijkheid.

Egocentrisme

Het egocentrisme van de peuter is het gevolg van de ontdekking van het ik. Kinderen ontdekken dat ze een eigen persoonlijkheid hebben met een eigen wil. Bij alles wat de peuter doet, wordt het hem duidelijk dat hij het is die iets doet. Want ze willen onafhankelijk van hun ouders worden. In zijn denken en voelen is geen ruimte voor anderen. Omdat op verstandelijk niveau ze het nog niet bevatten dat er anderen zijn die eigen gevoelens, eigen gedachten en eigen behoeften hebben. Het is belangrijk dat ouders grenzen stellen en tegelijk ruimte voor zelfstandigheid aan peuters bieden.

Koppigheid

Het feit dat de peuter steeds meer zijn eigen macht ontdekt, brengt ook de ontdekking van de eigen wil met zich mee. Want ze ontdekken dat ze anders kunnen willen handelen dan anderen. De peuter verzet zich tegen datgene wat de opvoeder wil. Als ze hun zin niet krijgen, kunnen ze heftig reageren door huilen, schreeuwen en agressief gedrag. Deze periode bevindt zich aan het einde van de peutertijd.

De koppigheid komt overigens niet alleen tot de uiting in het verzet van de peuter, maar ook in het feit dat hij alles zélf wil doen.

De koppigheidsfase is voor de wilsontwikkeling van het kind van groot belang. Immers, een peuter experimenteert en oefent met de eigen wil.

Zelf kennis

Zelfkennis hangt samen met veilige hechting. Kinderen die over zelfherkenning beschikken zijn eerder in staat andere kinderen te helpen. De peuter is in veel situaties een kind dat sterk emotioneel reageert. Meestal is de oorzaak dat de peuter nog niet goed onder woorden kan brengen wat hij voelt of wilt. Bij de peuters komt het daarnaast ook wel voor dat ze goede bedoelingen hebben met hun gedrag, maar dat ze wat onstuimig te werk gaan. Op deze leeftijd zijn peuters ook geneigd emoties na te doen van anderen.

PEUTERS WETEN DAT ZIJ EMOTIES KUNNEN VERANDEREN,
DOOR DE SITUATIE TE VERANDEREN.

De Lichamelijke Ontwikkeling

De peuterfase doet zijn intrede op het moment dat de peuter zijn eerste stapjes zet. Het leren lopen brengt een enorme bewegingsvrijheid met zich mee, waar het kind dan ook al snel gebruik van maakt. Dit wordt getypeerd als exploratiedrang, drang om de wereld te gaan verkennen. Kinderen in deze leeftijd hebben een grotere lichamelijke zelfstandigheid.

De drang tot onderzoeken en uitproberen wordt steeds groter. Ze spelen als het ware met hun eigen kunnen; evenwicht bewaren, tree voor tree de trap op, ergens opklimmen en iets pakken, deuren openen, sturen en snel bijsturen van het lichaam (Van Keulen et al., 1995; Carr, 1999).
We zien bij de peuter vooral een ontwikkeling van de grove motoriek. Ze kunnen nu tegelijkertijd dingen doen, bijvoorbeeld bukken en een speeltje pakken (Van Keulen et al., 1995).

Een ander belangrijk aspect dat te maken heeft met de lichamelijke ontwikkeling van de peuter is het zindelijk worden. Het kind moet het zindelijk worden kunnen, het moet het begrijpen en het moet het willen, voordat er begonnen kan worden met zindelijkheidstraining.